«Η

ΥΔΡΟΛΥΤΗ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΠΟΛΗ - ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ

ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ - ΤΗΣ ΕΛΑΦΟΝΗΣΟΥΥΔΡΟΛΥΤΗ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΠΟΛΗ - ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ - ΤΗΣ ΕΛΑΦΟΝΗΣΟΥ

Η προϊστορική πόλη της Ελαφονήσου βρίσκεταιβυθισμένη σε τιρκουάζ θαλάσσια χρώματα– μεταξύ νησίδων – και το νεκροταφείοτης φωλιάζει σε τροπικούς αμμόλοφουςκαι σπάνιους κέδρους, μεταξύ μιαςσμαραγδένιας θάλασσας, ενός καναλιούκαι μιας γραφικής και προστατευόμενηςλίμνης (Νatura 2000 και Rasmar), στην τροπικήπαραλία της Πούντας, ανατολικά τουκαναλιού για το πέρασμα στη ΣμιγοπέλαγηΕλαφόνησο και αποτελεί σπάνιο Παγκόσμιο Μνημείο Σύνθεσης Φυσικού και Πολιτιστικού Περιβάλλοντος.Παγκόσμιο Μνημείο Σύνθεσης Φυσικού καιΠολιτιστικού Περιβάλλοντος.

Προϊστορικό κέντρο του

Σμιγοπέλαγου Πολιτισμού

Τ

ο Παυλοπέτρι

συνδυάζει όλες τις πρώτες φάσεις καιαποχρώσεις του Ελληνικού Πολιτισμού (Εποχή Χαλκού, Μεσοελλαδικό πολιτισμό,Μινωικό Πολιτισμό, Μυκηναϊκό Πολιτισμό,επιρροές Κυκλαδίτικου Πολιτισμού κ.α.).Σύμφωνα με τον Άγγλο αρχαιολόγο N.C.Flemming το Παυλοπέτρι χάθηκε μαζί με τοπερίφημο κράτος της Ατλαντίδας.Ολαμπρός αυτός πολιτισμός της εποχήςτου Χαλκού, έθεσε τις βάσεις τηςκοινωνικής, οικονομικής και οικιστικήςοργάνωσης και μεταλαμπαδεύτηκε σε όλατα μήκη και πλάτη του κόσμου. Ο σπάνιοςπολιτισμός του Παυλοπετρίου διήνυσεδυο χιλιετίες και το τέλος του σημαδεύτηκεαπό βιβλικές καταστροφές.

Η ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΣΠΑΝΙΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΕΛΑΦΟΝΗΣΟΥΤο νεκροταφείοστο Παυλοπέτρι επισκέφθηκε το 1806 οLeake,το 1904 ο πρώτος πρόεδρος της ΑκαδημίαςΑθηνών Φωκίων ΝέγρηςΝέγρηςανέφερε την ύπαρξη της Βυθισμένης πόληςκαι μετά την ίδρυση του νέου Συνοικισμούτης Ελαφονήσου από τους Μανιάτες, οΠασχάληςΓερακαράκηςενημέρωσε επίσημα την κυβέρνηση το 1840για την ύπαρξη των προϊστορικώνκαταλοίπων.Ησπάνια προϊστορική πόλη με οικιστικόσχέδιο (κτίσματα, δρόμους, πλατείες), τοπογραφήθηκε από το Ινστιτούτο τηςΩκεανογραφίας του Κέιμπριτζ το 1968.Στην Ελλάδαπροβλήθηκε για πρώτη φορά βιβλιογραφικάτη δεκαετία του 1990 μέσα από τα βιβλίατου Δρ. Κων/νου ΜέντηΚων/νου Μέντη. Παράλληλα ο συγγραφέας ξεκίνησε μακροχρόνιο αγώνα για Παράλληλα ο συγγραφέας ξεκίνησεμακροχρόνιο αγώνα για «τη διάσωση, προβολή και ανάδειξη του Παυλοπετρίου»διάσωση, προβολή και ανάδειξη τουΠαυλοπετρίου»και τα επιστημονικά του άρθρα, καθώς και τα υπομνήματά του, απασχόλησαν επίμακρόν τα ΜΜΕ στην Ελλάδα και στοΕξωτερικό, τα Επιστημονικά Συνέδρια,τα αρμόδια Υπουργεία και την ΕλληνικήΒουλή.Τοέτος 2009, ξεκίνησαν υποβρύχιες έρευνεςμε τα πλέον σύγχρονα μέσα από τοΠανεπιστήμιοτουΝότιγχαμμευπεύθυνο τον Dr Jon HendersonJon Hendersonκαι με τη συμμετοχή Ελλήνων αρχαιολόγωνόπως της κας Γάλλου ΧρΧρ., του κου του κου Σπονδύλη ΗλίαΗλίακ.α. (το πρόγραμμα χρηματοδοτείται απότο Ινστιτούτο Αιγαιακής Προϊστορίας,το Πανεπιστήμιο του Νότιγχαμ και τηΒρετανική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών).
ΗΥΠΟΒΥΧΙΑ ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ ΤΗΣ ΒΥΘΙΣΜΕΝΗΣ ΠΟΛΗΣΕπτακόσιαμέτρα Β.Α. του Αγίου Σπυρίδωνος τηςΕλαφονήσου βρίσκεται το νησάκι Παυλοπέτριαπό το οποίο έλαβε την ονομασία ολόκληρηη περιοχή. Το νησάκι αυτό απέχει μόλις200 μέτρα από την ακτή της Πούντας καιστο θαλάσσιο χώρο που περικλείεταιμεταξύ του Παυλοπετρίου της απέναντιακτής και του πολύ μικρού νησιού πουβρίσκεται Β.Α. από το Παυλοπέτρι (απέναντιαπό το κανάλι και το νεκροταφείο)βρίσκεται βυθισμένη η προϊστορική πόλητης Ελαφονήσου. Ο κύριος όγκος της πόληςβρίσκεται 200 μέτρα Ν.Δ. της νησίδας πουείναι απέναντι από το κανάλι και 70-100μέτρα απέναντι από τις ακτές της Πούνταςσε βάθος 2-3 μέτρων.
ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟ ΘΑΥΜΑ ΤΗΣ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΠΛΑΣΜΑΤΟΥ ΑΣΤΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΤΟ ΟΙΚΙΣΤΙΚΟΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗΣ ΠΟΛΗΣΤΟΥ ΠΑΥΛΟΠΕΤΡΙΟΥΈνα σπάνιοσχεδιάγραμμα, σχεδόν μοναδικό στηνΗπειρωτική Ελλάδα, μας προσφέρει ηπροϊστορική τοποθεσία της Ελαφονήσουστο Παυλοπέτρι, όπως παρουσιάστηκε απότην επιστημονική Αγγλική ομάδα το 1968.Προσδιορίστηκαν και ερευνήθηκαν 15χωριστά κτίσματα, με 5 δρόμους και 39προϊστορικούς τάφους, ενώ σχετικόδημοσίευμα ακολούθησε στο περιοδικόΒSΑ του 1969 από τους Άγγλους αρχαιολόγους του 1969 από τους Άγγλους αρχαιολόγουςANTHONY F. HARDING,GERALD CADOGAN και ROGER HOWELL.
Ηοικιστική Αρχιτεκτονική της ΒυθισμένηςΠόλης στην Εποχή του Χαλκού.Το χωρομετρικόσχεδιάγραμμα της βυθισμένης πόλης τηςΕλαφονήσου, περιλαμβάνει δέκα (10)συνοικίες, κτίσματα των 9-10 δωματίων,προαύλιους χώρους, κλιμακοστάσια,λιθόστρωτους κεντρικούς δρόμους μεπλάγιους σταυροειδείς τοίχους κ.α. Το ως άνωοικιστικό σχέδιο της προϊστορικής πόληςθα ζήλευαν σήμερα αρκετά σύγχρονα καιπροβεβλημένα τουριστικά θέρετρα.
ΣτοΠαυλοπέτρι κείται το ΑρχαιότεροΒυθισμένο Παλάτι Ηγεμόνων στον κόσμοΑρκετοίΗγήτορες του Παυλοπετρίου, που προηγήθηκανκατά χιλιετίες του Μενέλαου και τουΑγαμέμνονα, διοργάνωναν οικονομικέςδραστηριότητες με τα Κύθηρα, την Κρήτη,τις Κυκλάδες, την Εύβοια και τις άλλεςσημαντικές περιοχές του τότε γνωστούκόσμου. Το Παυλοπέτρι μαζί με τα Κύθηραέλεγχαν ένα από τα σπουδαιότεραΠροϊστορικά περάσματα του τότε ΓνωστούΚόσμου.
ΤΟΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ ΣΤΗΝΑΚΤΗ ΤΗΣ ΠΟΥΝΤΑΣΜια σπάνιασύνθεση προϊστορικής τοποθεσίας μαςπροσφέρει η πανέμορφη τοποθεσία στοΠαυλοπέτρι, με τη βυθισμένη πόλη τωνπέντε χιλιετηρίδων μπροστά και τονεκροταφείο της σκαρφαλωμένο Β.Α. στιςυφαλοράχες των ακτών της Πελοποννήσου. Το νεκροταφείοτης ακτής αποτελείται από 60 τάφους εκτων οποίων μερικοί είναι τώρα κάτω απότο νερό της θάλασσας, ενώ όταν ο Leakeεπισκέφθηκε την περιοχή το 1806, πιθανόννα είδε όλους τους τάφους.Οι τάφοι ήταν συγκεντρωμένοι σε ομάδες και οιπερισσότεροι είχαν είσοδο από ταανατολικά. Οι τάφοι είναιθαλαμωτοί σε στρογγυλό σχήμα και μερικέςφορές σε σχήμα νεφρού, διαθέτουν δρόμουςκαι έχουν μέση διάμετρο 1,40 μ. και ύψοςπερίπου 1 μ. Οι δρόμοι των τάφων είναιορθογώνιοι ή σφηνοειδείς, συχνά μεστρογγυλεμένη άκρη, έχουν μήκος πάνωαπό 1μ. και πλάτος 0,50 μ. Στο νεκροταφείουπάρχει, ο μεγάλος τάφος, ο οποίοςδιατηρείται ακόμη και σήμερα σε καλήσχεδόν κατάσταση, διαθέτει ένα μακρύδρόμο μήκους 2,12 μ. και πλάτους 0,94 -1,00 μ.,με δυο κανονικές λαξευμένες βαθμίδεςστην αρχή του, ο θάλαμός του είναισχήματος νεφρού και έχει διαστάσειςμεγαλύτερες από 5,22 μ. Χ 2,95μ. Χ 2,95 μ., ενώ επικοινωνεί εσωτερικάμε διπλανό τάφο. Πιο κοντάστη θάλασσα υπάρχουν 4 πιο μικροί τάφοιοι οποίοι πρέπει να χρησιμοποιήθηκανγια ενταφιασμό νεογνών ή παιδιών.
ΤΟ ΚΑΝΑΛΙ ΚΑΙ Η ΓΕΦΥΡΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣΤοκανάλι βρίσκεται στο Β.Α. άκρο τηςυφαλοράχης, έχει περίπου 23 μ. μήκος, τοπλάτος του είναι 0,80 μ. έως 1,36 μ. καιδιακόπτεται σε τρία σημεία από τάφουςτου νεκροταφείου, ενώ στην είσοδο τουδιαθέτει φράκτη για τον έλεγχο τουθαλάσσιου ύδατος που θα διοχέτευε στηλιμνοθάλασσα.Ηγέφυρα πάνω από το κανάλι έχει προφανώςσχήμα κεντρικού θολόλιθου με μια αψίδα,αρκετά στρογγυλή. Δυστυχώς η σημαντικήαυτή Ρωμαϊκή γέφυρα, που επέζησε γιαχιλιάδες χρόνια και ερευνήθηκε από τουςΆγγλους το 1968, καταστράφηκε επί τωνήμερων μας και το Ιστορικό κανάλι τηςπεριοχής δέχθηκε σημαντικές αλλοιώσειςκαι καταστροφές.Ηοικονομική ζωή των προϊστορικών κατοίκωντης ΕλαφονήσουΤοΠαυλοπέτρι παρουσιάζει μια ενιαίαοικιστική μονάδα, μεγάλου μεγέθους γιατα δεδομένα της εποχής, και αρκετάεύπορης, με υψηλό οικονομικό επίπεδοζωής. Αποτελούσε σημαντικό κέντρο τηςπεριοχής. Ανέπτυξε την καλλιέργεια τηςγης, την κτηνοτροφία και την υφαντικήκαι τα όστρακα πορφύρας αποδεικνύουντην ενασχόληση με τη θάλασσα και τηνπιθανή χρήση της πορφύρας για βαφή.Ηεπικοινωνία με τα νησιά δείχνει τοδιευρυμένο εμπορικό και πολιτιστικόεπίπεδο της περιοχής. Η προϊστορικήΕλαφόνησος φαίνεται να έχει περισσότερουςδεσμούς και σχέσεις με τα νησιά τουΑιγαίου, τα Κύθηρα την Κρήτη και τηνανατολική Μεσόγειο, παρά με την υπόλοιπηΠελοπόννησο και ειδικότερα με τοεσωτερικό της.Ηκεραμεική της προϊστορικής πόληςΜπορούμε ναδιακρίνουμε 2 διαφορετικά επίπεδα: τηνπρώιμη εποχή του χαλκού που περιέχειερυθρά καστανά θραύσματα από αμμώδημάλλον και πολύ μαρμαρυγιακό πηλό καιχαλαζία και στα υψηλότερα επίπεδα όπουπαρουσιάζονται θραύσματα με κιτρινωπό- πράσινο με μαύρη σχιστολιθικήπεριεκτικότητα ενώ μερικά έχουν στρώμααπό στιλπνό μαύρο χρώμα. Ηπρώτη ψηφιακά αναπαριστώμενη υδρόλυτηπροϊστορική πόλη στον κόσμοΤο 2011 τοΠαυλοπέτρι έγινε η πρώτη ψηφιακάαναπαριστώμενη υδρόλυτη προϊστορικήπόλη και η τρισδιάστατη απεικόνιση τουπροβλήθηκε για πρώτη φορά διεθνώς στις9 Οκτωβρίου 2011, ημέρα Κυριακή και ώρα 20.00, ( https://www.youtube.com/watch?v=XA7bAUp-hiI )https://www.youtube.com/watch?v=XA7bAUp-hiI) από το BBC.το BBC.

ΤΑΕΥΡΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΠΟΛΗΣ.. ΚΑΙΗ ΕΛΛΕΙΨΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΑΦΟΝΗΣΟ ΚΑΙ ΑΝΟΙΚΤΟΥ ΚΑΙ ΥΠΟΒΡΥΧΙΟΥΜΟΥΣΕΙΟΥ ΣΤΟ ΠΑΥΛΟΠΕΤΡΙ.. ΚΑΝΟΥΝ ΤΟΝΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΦΤΩΧΟΤΕΡΟΣτη βυθισμένηΛακωνική πόλη της εποχής του χαλκούεντοπίστηκαν αρκετά προϊστορικά ευρήματαμεταξύ των οποίων περισυλλέγησαν ταεξής: Ειδώλιο ζώου από τέλειο πορτοκαλόχρουνερυθρό - πηλό, βαρίδι αργαλειού σκούρουερυθρού πηλού, βαρίδι με κωνικές οπέςαπό γκρίζο ασβεστόλιθο, 20 λάμες οψιανούκαι ένας μικρός κύλινδρος (στο νησίΠαυλοπέτρι), μικρή λάμα από πυρίτη (νησίΠαυλοπέτρι), χάλκινο αντικείμενο καιχάλκινο γυναικείο ειδώλιο με μαλλιάδεμένα στο κεφάλι (κότσο), αποθηκευτικοίπίθοι κ.α. Τα αρχαιολογικά αυτά ευρήματαεμπλουτίστηκαν σημαντικά και με τιςπρόσφατες έρευνες. Στο Παυλοπέτρι, τα κύματα της θάλασσας ξεχύνονται μέσα από κύμβες, υδρίες, κύλικες, κύαθους και αμφορείς!!Παυλοπέτρι, τα κύματα της θάλασσαςξεχύνονται μέσα από κύμβες, υδρίες,κύλικες, κύαθους και αμφορείς!!» (ΣΕΕ,Επιστ. Επιμ. 2015:ΜέντηςΚ. ).
ΤΑΧΙΛΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΞΕΝΟΚΡΑΤΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΑΦΟΝΗΣΟΥ
 ΚΑΙ Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ
ΣΤΙΣ 6 ΙΟΥΛΙΟΥ ΤΟΥ 18506 ΙΟΥΛΙΟΥ ΤΟΥ 1850«Ταχίλια τελευταία χρόνια ξενοκρατίας ηΕλαφόνησος, μετά τηνκαταστροφήτης από τους Σαρακηνούςσταμέσα του  9ου αι. περιήλθε το 1207 στηνκατοχή του Μ. Βενιέρη, το 1316 στο ΛέονταΚασιμάτη, το 1364 στους Ενετούς, το 1385 στονοίκο Βενιέρη, το 16ο αι. στους Ενετούς,το 1715 στους Τούρκους και το 1797 στουςΓάλλους με την συνθήκη του Καμποφόρμιο.Το 1800 με τη συνθήκη της Κωνσταντινουπόλεωςαναγνωριζόταν η Επτάνησος Πολιτεία,που συμπεριλάμβανε και την Ελαφόνησοστα Επτάνησα, όπως ρητά ανέφερε και το ψήφισμα της νομοθετικής Συνέλευσης,στις 22 Ιανουαρίου του1804.Το1807 η Ελαφόνησος περιήλθε πάλι στηνκατοχή των Γάλλων και το 1809 στην κατοχήτων Άγγλων.Ηαπελευθέρωση του Πρώτου κατοικημένουΕπτανησιακού νησιού - της Ελαφονήσου -στις 6 Ιουλίου του 1850 και   η συμβολήτης Μάνης στο ιστορικό αυτό γεγονόςΤο1828 ο Καποδίστριας προέβη στην  de factoπροσάρτηση της Ελαφονήσου στην Ελλάδα.Ακολούθησε  Αγγλοελληνική διένεξη που κορυφώθηκε(μαζί και με μία σειρά άλλων γεγονότων)το 1849-1850.      Οι Άγγλοιαπέκλεισαν  Ελληνικά λιμάνια (γεγονότα γνωστά ως Παρκερικά) και τοθέμα απασχόλησε τη Γαλλική Εθνοσυνέλευσηκαι τη Ρωσία που μέσω του Περσιάνιδιαμήνυσε ότι προστατεύει (μαζί με τηΓαλλία) τας νήσους Ελαφόνησον καιΣαπιέντζαν.  Τέλος στις 6 Ιουλίου του1850, ο υπουργός των εξωτερικών ΑνδρέαςΛόντος, υπέγραψε σύμβαση με την Αγγλίαμε την οποίαν  η Ελαφόνησος και ηΣαπιέντζα ενώνονταν οριστικά με τηνΕλλάδα (Δρ Μέντης Κ. 1993: 44-97, 1991-2016).Ήτανμάλιστα το πρώτο κατοικημένο νησί τωνΕπτανήσων που απελευθερωνόταν από τουςΆγγλους.. αλλά και το πρώτο Κυθηραϊκόνησί που αποκτούσε της ανεξαρτησία του.Σημαντικήήταν και η συμβολή της Μάνης στηναπελευθέρωση της Ελαφονήσου, διότι οΤζανετάκης (από τη ξακουστή οικογένειατων Γρηγοράκηδων) ίδρυσε το 1837 το   συνοικισμό της Ελαφονήσου. Σημειωτέονότι το νησί την ίδια περίοδο ανήκε στουςΆγγλους και μ΄ αυτόν τον ισχυρισμό κυρίως οι Ελληνικές κυβερνήσεις διεκδίκησαν το Λαφονήσι.Σημείωση: Την Ιστορική αυτή επέτειο της ένωσης της Ελαφονήσου με την Ελλάδα γιόρτασε για πρώτη φορά  η Ελαφόνησος και ο Σμιγοπέλαγος Πολιτισμός του Νότου στιςΤην Ιστορική αυτή επέτειο της ένωσηςτης Ελαφονήσου με την Ελλάδα γιόρτασεγια πρώτη φορά  η Ελαφόνησος και οΣμιγοπέλαγος Πολιτισμός του Νότου στις6Ιουλίου του 2003, μετά από 153 ολόκληρα χρόνια, με το μετά από 153 ολόκληρα χρόνια, με τοΠροεδρικόΔιάταγμα54/2003 (ΦΕΚ 59/Α/7.3.200359/Α/7.3.2003).Ηθέσπιση της Ιστορικής Επετείου τηςΕλαφονήσου στηρίχθηκε κυρίως σταΙστορικά Ντοκουμέντα του Συγγραφέα - Πανεπιστημιακού- ΠανεπιστημιακούΔρ.Κων/νου Σπ. Μέντηκαιστον επίπονο και μακρόχρονο αγώνα του (που οδήγησε) και στις ομόφωνες αποφάσεις υπ’ αριθ.: 29/12.3.2001  του Νομαρχιακού ΣυμβουλίουΣυμβουλίουτης Λακωνίας και 85/2000 της Κοινότητας της Ελαφονήσουτης Ελαφονήσου, όπως επίσης στην πρόταση του όπως επίσης στην πρόταση του Υφυπουργού των Εσωτερικώντων Εσωτερικώνκαι στη  Δ 486/23.8.2002486/23.8.2002γνωμοδότηση του Συμβουλίου ΕπικρατείαςΕπικρατείας.

6-7-016